Ιοκάστη

Μυθολογικό πρόσωπο. Ηρωίδα της Βοιωτίας, μητέρα του Αγαμήδη από τον Δία ή τον Απόλλωνα. Μεταγενέστεροι θηβαϊκοί μύθοι την εμφανίζουν ως κόρη του Μενοικέα και αδελφή του Κρέοντα. Επειδή στον γάμο της με τον Λάιο δεν μπορούσε να αποκτήσει παιδιά, οι σύζυγοι κατέφυγαν στο Μαντείο των Δελφών, ζητώντας συμβουλή για τη στειρότητά τους. Η Πυθία τους συμβούλευσε vα αποφύγουν την τεκνοποιία, επειδή το παιδί που θα γεννιόταν από τους δυο τους θα γινόταν φονιάς του πατέρα του. Όταν λοιπόν απέκτησαν γιο, τον άφησαν έκθετο στον Κιθαιρώνα, για να τον φάνε τα θηρία. Το βρέφος διασώθηκε, ονομάστηκε Οιδίποδας και παραδόθηκε από τον βοσκό που το βρήκε στον βασιλιά της Κορίνθου, Πόλυβο. Επειδή οι συνομήλικοί του τον αποκαλούσαν νόθο, ο Οιδίποδας πήγε στο Μαντείο των Δελφών για να μάθει ποιος ήταν ο πατέρας του. Το μαντείο του έδωσε την προφητεία πως θα γινόταν πατροκτόνος –χωρίς να του αποκαλύψει την ταυτότητα του πατέρα του– και σύζυγος της μητέρας του. Τρομαγμένος, δεν θέλησε να γυρίσει στην αυλή του Πόλυβου, τον όποιο θεωρούσε πραγματικό του πατέρα και κατευθύνθηκε προς τη Θήβα. Στον δρόμο συνάντησε τον Λάιο, τον οποίο δεν γνώριζε, φιλονίκησε μαζί του και τον σκότωσε. Στη συνέχεια σκότωσε τη Σφίγγα, που τυραννούσε τους Θηβαίους, αφού έλυσε το αίνιγμά της. Ως αμοιβή, που προοριζόταν για όποιον εκτελούσε τον άθλο, παντρεύτηκε τη χήρα βασίλισσα των Θηβών και μητέρα του Ι., με την οποία απέκτησε τον Ετεοκλή, τον Πολυνείκη, την Αντιγόνη και την Ισμήνη. Όταν αποκαλύφθηκε η αλήθεια, η Ι. κρεμάστηκε από ένα δοκάρι των ανακτόρων (Σοφοκλή Αντιγόνη, 1235) ή, σύμφωνα με άλλη παραλλαγή, αυτοκτόνησε μετά τον θάνατο των παιδιών της. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, ο Οιδίποδας δεν απέκτησε παιδιά με τη μητέρα του Ι., αλλά τα παιδιά αυτά τα είχε αποκτήσει από τον δεύτερο γάμο του με την Ευρυγάνεια.